ชิโบริคืออะไร?!

■ การย้อมผ้าที่เก่าแก่ที่สุดของญี่ปุ่น – ชิโบริ
ชิโบริเป็นเทคนิคการย้อมผ้าซึ่งถือกำเนิดขึ้นในญี่ปุ่นตั้งแต่ศตวรรษที่ 6-7 และยังคงเป็นส่วนสำคัญที่ช่วยเพิ่มความสวยงามให้กับชีวิตประจำวันในปัจจุบัน
เทคนิคนี้ใช้หลักการง่าย ๆ คือการผูกหรือมัดผ้าด้วยเชือกเพื่อสร้างลวดลายหรือรอยยับที่ทำหน้าที่ป้องกันสีไม่ให้ย้อมลงบนพื้นที่บางส่วน ซึ่งเทคนิคนี้ได้รับการพัฒนาขึ้นในหลากหลายภูมิภาคทั่วโลก เช่น อินเดีย แอฟริกา และยังพบหลักฐานชิโบริในแหล่งโบราณคดีในเอเชียกลางและเปรู
เมื่อเทคนิคชิโบริเข้ามาสู่ญี่ปุ่น มันได้รับการพัฒนาอย่างรวดเร็วและกลายเป็นศิลปะการย้อมผ้าประจำชาติที่ยังคงได้รับความนิยมมาจนถึงปัจจุบัน

■ ยุคต้นสมัยใหม่ (สมัยเอโดะ)
ชิโบริของญี่ปุ่นแบ่งออกเป็นสองประเภทหลัก

1. “เกียวดาคานาโกะ”
   เป็นชิโบริที่ละเอียดประณีตโดยใช้กับผ้าไหม โดยคำว่า "เกียวดาคานาโกะ" หมายถึงการย้อมชิโบริแบบดาคานาโกะซึ่งผลิตในเกียวโต
   ในช่วงกลางสมัยเอโดะ มีการพัฒนาเทคนิคใหม่ ๆ ที่หลากหลาย ทำให้เกียวชิโบริได้รับการพัฒนาขึ้นอย่างต่อเนื่อง
   งานชิโบริที่ละเอียดประณีตในสมัยนี้ เช่น "ฮนซะดาคานาโกะ" ซึ่งใช้เพียงสัมผัสของนิ้วมือในการมัดโดยไม่ต้องพึ่งเข็มหรือลายที่ร่างไว้

2. ชิโบริสำหรับสามัญชน
   ชิโบริที่ใช้กับผ้าฝ้ายหรือป่าน โดยนิยมย้อมด้วยคราม เทคนิคนี้เดิมทีเป็นงานฝีมือในครัวเรือนที่ต่อมาได้รับการพัฒนาขึ้นจนกลายเป็นสินค้าที่ซื้อขายได้
   พื้นที่ที่มีการผลิตชิโบริเหล่านี้อย่างแพร่หลาย ได้แก่ บุนโกะ (โออิตะ) ทาคาเสะ (คุมาโมโตะ) และอาริมัตสึ-นารุมิ (นาโกย่า)

■ “ซึจิกาฮานะ”
ซึจิกาฮานะเป็นเทคนิคการย้อมลายที่ผสมผสานชิโบริเข้ากับการวาดภาพ การปักลาย และการลงแผ่นทองคำ
ซึจิกาฮานะเริ่มได้รับความนิยมตั้งแต่ช่วงปลายสมัยมุโรมาจิ จนถึงยุคต้นสมัยเอโดะ โดยเกิดจากการพัฒนาความต้องการของชนชั้นสูงที่เริ่มใช้ "โคะโซเดะ" ซึ่งเดิมเป็นเสื้อชั้นใน มาเป็นเสื้อชั้นนอก

ข้อความนี้จัดทำโดยคุณเคนจิ โยชิโอกะ ผู้อำนวยการพิพิธภัณฑ์ศิลปะการย้อมชิโบริแห่งเกียวโต เพื่อการบรรยายในมหาวิทยาลัยโดชิฉะ